راهنمای کامل کمک به تکامل و ارتباط با کودک اوتیسمی (1)

راهنمای کمک به کودکان اوتیسمی

در این مقاله از سری مقالات کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی محیا، قصد داریم همراهان عزیز را با مقوله کمک به تکامل یک کودک اتیسمی آشنا نماییم.

اختلال طیف اوتیسم) ASD ( به یک دسته اختلالات عصبی تکاملی اطلاق می شود که در تعامل اجتماعی ،برقراری ارتباط و تکامل شناختی تأثیر میگذارد.
اوتیسم، طیفی از بیماری، با علائم و شدت متفاوت است. در حال حاضر درمان قطعی برای اوتیسم یا ASD وجود ندارد؛ اما کودکان با تشخیص اوتیسم قادر به پیشرفت تکاملی و ا کتساب مهارتهای جدید درزمینه زبان و تعامل اجتماعی هستند. پایش و غربالگری به موقع برای ASD ضروری است تا بیماریابی ،ارجاع و مداخله به موقع انجام شود و در نهایت یک نتیجه مطلوب به دست آید.برطبق DSM-IV-TR، اختلالاتی مثل «سندرم اسپرگر»”Childhood disintegrative disease” ، «سندرم رت»”pervasive developmental disorder- not otherwise specified” در یک سر طیف هستند در حالی که بقیه مثل «اوتیسم»، «اوتیسم کلاسیک»، «اوتیسم کانر» در سر دیگر طیف قرار دارند.کودکان و بالغین اوتیسمی اغلب مقداری ناتوانیهای ذهنی از خود نشان میدهند.
اختلالات ارتباطی و اجتماعی قبل از ٣ سالگی به خوبی خود را نشان میدهند.در زمینه تکامل اجتماعی نسبت به محرکات اجتماعی دیر وا کنش میدهند یا وا کنش غیرطبیعی دارند و به کارگروهی علاقه کمی دارند. به علاوه، کودکان اوتیسمی مشکلات گفتارى و مهارتهاى خود مراقبتی و اغلب کاهش توجه دارند. در برخی موارد تأخیر شدید در به حرف آمدن دارند یا اصلاً حرف نمی زنند. در این کودکان عادات و رفتارهاى یکنواخت مثل خیره شدن به انگشت، روى نوک پنجه راه رفتن و حرکات دست قابل توجه اند.

کمبودهاى اجتماعی

در برخی مواقع کودکان اوتیسمی در خود فرو رفته اند و وقتی تنها هستند احساس راحتی بیشترى می کنند ،از تماس چشمی و جلب توجه خوددارى می کنند. آنها در وا کنش نشان دادن به اشارهها و ژستها ،آواسازى و تحریکات هیجانی مشکل دارند. تعامل اجتماعی آنها با سایر کودکان، در بازى و فعالیتهاى آموزشی با مشکل همراه است.
اغلب علائم این کمبودهاى اجتماعی دراوایل کودکی به خوبی واضح و روشن نیستند و نادیده گرفته می شوند، به همین دلیل تشخیص اوتیسم به تأخیر می افتد.

کمبودهای کلامی

کمبودهای کلامی هم ممکن است به دلایل نشانه ای خاصی که پیشبینی کننده اشکالات زبان وگفتار است، زود تشخیص داده شود. در اوایل کودکی، خیرگی مناسبی ندارد و به خصوص هیچگونه حالتی با نگاهش از خود نشان نمی دهد. در حدود 6 ماهگی به جای این که آواسازی والدینش را تقلید کند، به طور مستقل آواسازی می کند.به علاوه به صدای مراقب وا کنش نشان نمی دهد و آن را نمیشناسد، حتی در زمانی که کودک را صدا میزنیم. در سن 9 ماهگی، تأخیر در غان و غون کردن و حرکاتی مثل بای بای و اشاره دارد. همچنین کودک ابراز احساسات ندارد و به ابراز احساسات و حالات دیگران نیز وا کنش نشان نمی دهد.

 

ارتباط با کودک اوتیسمی

در طی سالها مداخلات گونا گونی برای تقویت تکامل و برقراری ارتباط کودکان مبتلا به اوتیسم به وجود آمده است.
هدف این مقاله، تمرکز بر بهبود برقراری ارتباط با کودک اوتیسمی، از طریق فعالیتهایی است که روزانه در خانه، قابل اجرا میباشد. اصول «درمان روزانه» و «سیستم ارتباطی تبادل تصاویر» مورد استفاده قرار گرفته است تا مهارتهای ارتباط و تقلید و خود مراقبتی را در این کودکان تقویت کند.

تفاوت تکاملی کودک طبیعی واوتیسم
درمان روزانه

در این درمان تمرکز بر برقراری نظم و روتین در زندگی روزانه است. تأثیر این روش در راستای این اصل است که کودکان اوتیسم در یک رفتار روزمره و روتین درگیر شوند تا بدین وسیله بتوان مهارتهای جدید را بر پایه آنها آموزش داد.
برای مثال مراقب میتواند کلمه های مورد نظر را در جملات ساده تکرار کند و با سؤالات ساده کودک را به حرف زدن تشویق نماید.

مادر با پرسیدن سوالات ساده کودک را به حرف زدن تشویق می کند.
مادر با پرسیدن سوالات ساده کودک را به حرف زدن تشویق می کند

 

 

(Picture Exchange Communication System) PECS (سیستم ارتباطی تبادل تصاویر)

روش PECS تمرکز بر بهبود برقراری ارتباط و مهارتهای کلامی کودکان اوتیسمی در محیط اجتماعیشان دارد. در این روش، استفاده از تصاویرجهت برقراری ارتباط مد نظر است تا بدین وسیله به کودکان کمک شود تا آنچه را می خواهند یا نیاز دارند، بهتر تفهیم کنند.

استفاده از تصاویر برای برقراری ارتباط
استفاده از تصاویر برای برقراری ارتباط

 

نکات کلی برای فعالیتهای روزانه

موارد زیر توصیه هایی است که پزشکان به مراقبین یا مادران دارای کودک اوتیسمی می دهند تا تکامل آنها
را در ابعاد گوناگون به حداکثر برسانند.

نکات تغذیه

با آوازخواندن او را به غذا خوردن دعوت و تشویق کنید. کودک را تشویق کنید، با حرف زدن ارتباط برقرار کند. برای مثال در ابتدا با ریختن غذای کم در بشقابش او را تحریک کنید تا غذای بیشتری از شما تقاضا کند، یا با نگذاشتن خورا ک خاصی در ظرفش، او متوجه شده و از شما تقاضای آن را بکند.و یا عمداً به جای خوراک مورد علاقه اش چیز دیگری بدهید تا او راوادار به تقاضای مجدد آن کنید.
با اشاره به غذاها، نام آنها را ببرید. به کودک اجازه دهید به غذای مورد علاقه اش اشاره کند. به کودک لیستی از دو یا سه مورد از غذاها را نشان دهید و از او بخواهید که غذای مورد علاقهاش را با اشاره نشان دهد. این لیست می تواند تصاویر غذا باشد. بعد از اتمام هر غذا یک عبارت یا شعرخاص را تکرار کنید.

نکاتی برای تشویق به غذا خوردن
نکاتی برای تشویق به غذا خوردن

 

نکات پوشیدن

کودک را تشویق کنید تا درلباس پوشیدن کمک کند. او را راهنمایی کنید تا دست و پاهایش را به طرف شما بیاورد. این کار را با گفتن کلماتی همراه کنید و کودک را تشویق کنید تا آنها را تکرار کند.
کودک را تشویق کنید تا خودش کار پوشیدن لباس را تمام کند، و وقتی کارش تمام شد او را تشویق کنید؛ مثلاً بگویید: «آفرین، تو خودت این کار را انجام دادی».کودک را در انتخاب لباس از کمد لباسش یاری کنید. لباسهای کودک را به ترتیب روی تخت بچینید تا کودک بتواند لباس خود را انتخاب کند. در صورت امکان و در ضمن این که او را راهنمایی میکنید ،به کودک تصاویری نشان دهید که مراحل لباس پوشیدن را توضیح میدهد.

تشویق کودک برای لباس پوشیدن

نکات حمام کردن

با شعر خواندن یا اشاره به وسایل حمام یا تکرار کلمات، کودک را به حمام رفتن تشویق کنید.

  • او را تشویق کنید تا وسایل را به شما بدهد.
  • به کودک اسباب بازیهای شناوریا آنهایی که با آب پر میشوند، برای بازی درحمام بدهید.
  • به کودک درباره اعضای بدن و حسها آموزش دهید. کلمات ساده را به آرامی و رسا بیان کنید.
  • در طول حمام کردن طوری قرار بگیرید که صورت به صورت کودک باشید.
  • به کودک اجازه دهید که تمام لوازم مصرفی در حمام را لمس و احساس کند.
  • به کودک مراحل حمام کردن را با استفاده از تصاویر، به همراه کلمات نشان دهید.
  • هربار پایان حمام را با یک روش تکرار کنید. برای مثال، یک موسیقی ملایم بگذارید یا شعرخاصی بخوانید.

نکاتی در مورد حمام کردن کودک

نکاتی درمورد حمام کردن کودک

 

سرگرمی
سرگرمی به چهار دسته تقسیم می شود:
بازی گروهی
شعرخوانی
کتاب خواندن
بازی با اسباب بازی

بازی گروهی
در این نوع بازی لازم است که کودک حرف بزند، در بازی شریک شود و نسبت به دیگران وا کنش نشان
دهد. این بازی برنامه ریزی شده است و به آسانی می توان پیش بینی کرد مرحله بعدی بازی چه خواهد
بود. این بازی ها موجب آرامش کودک میشود. این بازی ها جالب و شاد ی آور است و شامل دالی موشه،
قایم باشک، اسب سواری روی پای والدین است.

 

آماده سازی برای فعالیت
گفته های خود را تکرار کنید. این کار را در ابتدای فعالیت، طول فعالیت و پایان فعالیت انجام دهید.
در حین فعالیت
به کودک فرصت دهید تا نقشی ایفا کند، و به او کمک کنید که کار مورد علاق هاش را انجام دهد
و اگرلازم بود، روش بازی را تغییر دهید. برای مثال وقتی شما با کودک دالی موشه بازی می کنید، صورت
خود را با یک بالش می پوشانید؛ شاید بعد از مدتی کودک پشت پرده پنهان شود، شما بازی را با جایگزین
کردن پرده به جای بالش ادامه دهید.

شعر خوانی
ازشعر برای ارتباط با کودک می توان استفاده کرد.شعر خواندن روشی است که می توان هر روز تکرار کرد،
بنابراین کودک به ان عادت می کند وکلماتش را بخاطر می سپارد. ما توصیه می کنیم که شعرها را با حرکات
مناسب وتصاویر همراه کنید تابه خاطر سپردن ان اسان تر شود.
در ضمن فعالیت
•به کودک فرصت دهید تا نقشی ایفا کند.
•روی کلمات و اشاراتی که او دوست دارد، مکث کنید و او را تشویق کنید تا ادامه دهد.در ضمنِ شعر خوانی کلمات کم و ساده به کار ببرید و روی کلمات اصلی تأ کید داشته باشید.
لازم است که از شعرهای کودکانه و شعرهای ساختگی مطابق با نیاز کودک، برای درخواست چیزها، سؤال
و جواب، احوالپرسی، درک روتینهای روزانه و راهنمایی های ساده استفاده کرد.

کتاب خواندن
خواندن راه دیگر تقویت برقراری ارتباط با کودک، در زمانهای شاد است و او را به برقراری ارتباط ترغیب
می کند، همانند شعر خوانی، باید یک داستان را چندین بار تکرار کرد.
خواندن با روش درست
•کتاب را با حالت هیجان و شادی بخوانید تا توجه کودک جلب شود.
•روی آنچه مورد علاقه اوست، تأکیدکنید.
•برای مثال، اگراو اشاره به جزییات خاصی می کند، مراقب باید با تأکید براین جزییات، داستان را
بخواند. این روشی برای برقراری ارتباط و دادن اطلاعات، درباره آنچه مورد علاقه کودک است،می باشد.

جملات را ساده کنید
•توصیه می شود مطالب را به صورت مرسوم نخوانید، بلکه جملات را ساده کنید تا مناسب درک کودک
باشد.
•برای او با حالتی سرزنده و گویاو رسا بخوانید.
•اگراو می خواهد که صفحات را ورق بزند، شما با او همراه شوید و هر کدام یک صفحه را ورق بزنید.
•به آرامی بخوانید و تکرار کنید.
•باید روی کلمه های خاصی، با نشان دادن تصویر آن تأ کید کنید تا کودک بتواند آنها را بفهمد، حفظ
کند و از آن کلمه ها ناخودآ گاه استفاده کند.
•به کودک این فرصت را بدهید تا علائق اش را بیان کند، توجه کردن، آرام بودن و توضیح دادن را
فراموش نکنید.
بازی با اسباب بازی
بازی با اسباب بازی ساده ترین راه برقراری ارتباط با کودک است. مراقب بایستی اسباب بازیهای
مناسب انتخاب کند؛ مانند اسباب بازیهای دیداری، اسباب بازیهای تعاملی واسباب بازیهای مشارکتی،
اسباب بازیهای ساختنی، اسباب بازیهای فوت کردنی، اسباب بازیهای قاعد ه دار، اسباب بازیهای نمادین و حرکتی.

بازی وایفای نقش
مراحل بازی
•از کودک بخواهید که از میان دو یا چند اسباب بازی یکی را انتخاب کند.
•اسباب باز یهایی که انتخاب م یکند را به او بدهید، بدون اینکه به او کمک کنید، به او نگاه کنید.
•بازی او را تقلید کنید و شریک بازی او، با روش خودش شوید.
•اگر کودک احساس خستگی کرد، باید همان بازی را قبل از این که به بازی دیگری بروید، ادامه دهید
با ایجاد روشی جدید در بازی، او را تشویق به ادامه بازی کرده و بازی را ادامه دهید.
•با تأ کید بر کلمات اصلی، پایین آوردن تون صدا و اشاره به آنچه می گویید، با ساده کردن کلمات و
جملات از زمان بازی برای تقویت زبان کودک سود ببرید.
•بازی را با یک روتین؛ مثلاً با یک شعر تمام کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

اشتراک گذاری:

اشتراک گذاری:

فهرست

آخرین مطالب