در این مقاله قصد داریم تا به بررسی پوزیشن دهی کودکان مبتلا به فلج مغزی و ارائه راهکارهای عملی در جهت رفع زخم بستر بپردازیم، پس با ما همراه باشید.
فلج مغزی چیست؟
همانطور که از نحوه نام‌گذاری این اختلال می‌توان برداشت کرد، فلج اشاره به ناتوانی در انجام حرکات ارادی و واژه مغزی، اشاره به وجود یک عامل مهم در دستگاه اعصاب مرکزی فرد خواهد داشت.
بنابراین عبارت فلج مغزی، به گروهی از اختلالات درگیر کننده مغزی گفته می‌شود که غیرپیشرونده بوده و بر توانایی فرد برای حرکت و حفظ تعادل و وضعیت بدن تاثیر می‌گذارند.
فلج مغزی شایع‌ترین علت ناتوانی حرکتی در دوران کودکی می‌باشد.
از فلج مغزی “اسپاستیک” می‌توان به عنوان شایع‌ترین نوع این اختلال یاد کرد، نوعی که در آن تونوسیته عضلانی (بخصوص در اندام ها) افزایش قابل توجهی پیدا کرده و تغییر حالت فرد را از یک وضعیت به وضعیتی دیگر با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
تاثیرات اسپاستیسیتی بر حرکت
اسپاستیسیتی بر روی عملکرد عضلات و مفاصل بدن کودک مبتلا به فلج مغزی، تاثیری منفی گذاشته و باعث دشوار شدن حرکات او خواهد گردید.
از جمله عوارض اسپاستیسیتی و افزایش تون عضلانی عبارت است از :
• سفتی و اسپاسم عضلات بدن
• محدود شدن حرکات ارادی در کودک
• عدم رشد طولی کافی عضلات در درازمدت
• دردناک شدن حرکات اندام ها در حین فعالیت
• بروز بدشکلی (ناهنجاری های ساختاری) در مفاصل
• کشش ناکافی و محدود عضلات در حین انجام حرکت
زخم بستر چگونه به وجود می‌آید؟
از پدیدار شدن زخم‌های فشاری (یا همان زخم بستر) می‌توان به عنوان یکی از بارزترین نتایج اعمال مداوم فشار بر روی نواحی پوستی، بین یک برآمدگی استخوانی با سطح زیر آن یاد کرد.
این امر را می‌توان ناشی از کاهش جریان خون در مجاورت سلول های بافت پوست و عدم تامین مواد مغذی ضروری برای ادامه حیات آن ها دانست.
در حالت طبیعی پس از گذشت مدت زمان معینی از بی‌حرکت ماندن اندام ها و مداومت اعمال فشار بر روی پوست، پیام های متعددی از جانب سلول های جلدی به مغز ارسال می‌شود تا فرد وضعیت نشستن یا دراز کشیدن خود را تغییر دهد.
کودکانی که به دلیل آسیب مغزی، با انواعی از ناتوانی های جسمی دست و پنجه نرم می‌کنند، از آسیب وارده به پوست خود مطلع می‌شوند اما نمی‌توانند پاسخ حرکتی مناسبی را ایجاد کنند.
بنابراین میبایست با پوزیشن دهی درست و منظم کودکان مبتلا به فلج مغزی باید از این عارضه جلوگیری کرد.
در نتیجه با ادامه یافتن فشار، کمبود اکسیژن باعث مرگ (نکروز شدن) سلول های پوستی شده و قسمتی از بافت به طور برگشت ناپذیری از بین می‌رود.
بهبودی زخم بستر به چه عاملی بستگی دارد؟
میزان بهبودی حاصل شده در پوزیشن دهی کودکان مبتلا به فلج مغزی در درمان انواع زخم بستر بر اساس درگیری لایه های پوست تعیین خواهد شد.
درجه بندی انواع زخم های فشاری بدین ترتیب می باشد:
• مرحله اول یا درجه یک: دراین مرحله اپیدرم سالم است ولی پوست منطقه مبتلا قرمز، ارغوانی یا کبود رنگ می باشد؛ همچنین دمای پوست گرم‌تر از مناطق مجاور بوده و در هنگام لمس، سفت و متورم می باشد.
• مرحله دوم یا درجه دو: در این مرحله اپیدرم کاملا” از بین رفته و ممکن است قسمتی از درم نیز آسیب دیده باشد. زخم سطحی بوده و ممکن است ظاهر زخم به صورت سائیدگی و یا تاول باشد.
• مرحله سوم یا درجه سه: در این مرحله اپیدرم و درم کاملا از بین رفته و آسیب به لایه های زیرجلدی هم رسیده است. ظاهر زخم ممکن است شبیه به سوراخ عمیقی باشد که به لایه های زیرین مانند عضله نرسیده است. باید در نظر داشت اندازه واقعی زخم بیش از آن است که در ظاهر دیده می شود.
• مرحله چهارم یا درجه چهار: در این مرحله تمام لایه های پوست از بین رفته اند و آسیب به تاندون، عضله و استخوان رسیده است. آسیب به عضله مشخصه اصلی این مرحله می باشد و ممکن است در کف زخم، قسمتی از استخوان نیز قابل مشاهده باشد.
پیشگیری از بروز زخم بستر
• در طول روز به طور مکرر کودک را حرکت داده و وضعیت نشستن و یا دراز کشیدن او را با پوزیشن دهی مناسب کودکان فلج مغزی تغییر دهید.
• نواحی مستعد بروز زخم های فشاری را به صورت مداوم بررسی کنید.
• برای کاهش حداکثری تاثیر وزن کودک بر روی نواحی استخوانی برجسته، از پد و یا بالشت استفاده کنید.
• در انتخاب تجهیزات تطابقی مانند بریس، ویلچر، واکر و کفش های طبی (ارتز)، دقت کنید؛ سایز وسایل کمکی باید کاملا مطابق با اندازه اندام های کودک باشد.
• پوست، لباس و تجهیزات پوشیدنی کودک را همواره خشک و تمیز نگه دارید، زیرا وجود رطوبت باعث افزایش احتمال ابتلا به زخم های فشاری خواهد شد.
• سعی کنید تا وزن کودک، در محدوده ایده آل قرار گرفته باشد؛ وزن اضافی به منزله افزایش فشار بر روی نواحی استخوانی خواهد بود.
• در صورت امکان سعی کنید یک روتین ورزشی روزانه برای افزایش گردش خون موضعی داشته باشید.
• رژیم غذایی مناسبی را برای کودک فراهم کنید، یک پوست سالم و شاداب می‌تواند احتمال بروز زخم بستر را تا حد زیادی کاهش دهد.
پوزیشن دهی کودک مبتلا به فلج مغزی
ما رو در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید!
