مغز تمام حرکات ما را کنترل میکند. در واقع مغز مرکز کلیه فعالیت‌های انسانی اعم از حسی، حرکتی، عاطفی، ادراکی و ذهنی است. به عبارت دیگر گیرندههای حسهای پنجگانهی ما تنها ابزاری برای دریافت حس هستند و این چشم ما نیست که می‌بیند بلکه مغز ماست که می‌بیند،گوش ما نیست که میشنود بلکه مغز میشنود و همینطور برای حسهای لامسه ،بویایی و چشایی.در مورد حرکت هم این مغز ماست که دستور حرکات مختلف اندامها و اعضای بدن را صادر میکند و عضلات به تنهایی قادر به حرکت نمیباشند. هر گونه آسیب به مغز در حال رشد که باعث اختلال در عملکرد حرکتی بدن گردد سی پی یا فلج مغزی نامیده می‌شود. سی پی مخفف cerebral palsy به معنای ضعف یا نبودن کنترل بر عضلات است که علت مغزی داشته و اصطلاحاً فلج مغزی نامیده می‌شود.
البته در نگاهی تخصصیتر تنها آسیب های گذرا و با منشاء غیر ژنتیکی یا متابولیکی به مغز و سیستم عصبی مرکزی، باعث ایجاد سی پی یا فلج مغزی میشوند. زیرا پیش‌رونده بودن بیماریهای مغزی در تقسیم بندی دیگری غیر از سی پی یا فلج مغزی قرار می‌گیرند.
چه چیزی باعث سی پی یا فلج مغزی می‌شود؟
علتهای مختلفی برای بوجود آمدن سی پی یا فلج مغزی مطرح هستند. ولی در یک نگاه کلی به سه دسته تقسیم میشوند:
علل قبل از تولد
هرگونه آسیب به مغز در حال رشد جنین در دوره بارداری میتواند باعث سی پی یا فلج مغزی شود. مجموعهای از آسیبهای دوران بارداری میتوانند باعث سی پی یا فلج مغزی شوند که ضربههای فیزیکی به مادر، عفونتهای بارداری مثل سرخک یا سیتومگالوویروس، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر و استرسهای روحی روانی از آن جملهاند.
علل حین تولد
کمبود اکسیژن به علت زایمان طولانی و سخت، پیچیدن بند ناف دور گردن نوزاد، پاره شدن کیسه آب مادر زودتر از موعد زایمان، فشار خون بالای مادر حین زایمان، خوردن مدفوع توسط نوزاد لحظاتی قبل از تولد، از علل بروز سی پی یا فلج مغزی در حین تولد می‌باشند.
علل بعد از تولد
از جمله علل بعد از تولد میتوان به ضربههای فیزیکی به سر نوزاد، افت شدید قندخون، مشکلات تنفسی (مانند سندرم زجر تنفسی) در نوزادانی که دوره بارداری مادرشان کمتر از 9 ماه طول میکشد و همچنین تشنج اشاره کرد.
نکته
در کل نوزادان نارس و نوزادانی که نیاز به انکوباتور پیدا میکنند، ریسک بیشتری برای ابتلای به سی پی یا فلج مغزی دارند!
علایم اولیه سی پی یا فلج مغزی چیست؟
شیر مکیدن ضعیف و مشکل بلع از علایم اولیه کودکان سی پی یا فلج مغزی است. گریه ضعیف یا عدم گریه کردن، عدم دست و پا زدن منظم یا متقارن و یا به عبارتی تحرک کم نوزاد از دیگر علایم اولیه‌ای است که در تشخیص زود هنگام سی پی یا فلج مغزی کمک کننده می‌باشند.
کودک سی پی یا فلج مغزی بسته به میزان ضایعه وارده به مغز، در طول ماه‌های اول زندگی علایم متفاوتی نشان میدهد. طی نشدن سطوح رشدی طبیعی ( مانند گردن گرفتن و نشستن ) از علامت‌های مهم و تعیین کننده در ماه‌های اول زندگی این کودکان می‌باشد .
گردن گرفتن به موقع ،نشستن ،غلتیدن و یا سینه خیز رفتن مناسب در 6 الی 8 ماه اول تولد بسیار حائز اهمیت می‌باشند.
چگونه سی پی یا فلج مغزی را تشخیص می‌دهیم؟
تشخیص قطعی سی پی یا فلج‌مغزی به عهده پزشک متخصص مغز و اعصاب اطفال(نورولوژیست اطفال) می‌باشد. ولی آنچه خانواده باید مورد توجه قرار دهد اهمیت دادن به موقع به علایمی است که احتمال مبتلا بودن کودک به سی پی یا فلج‌مغزی را بالا می برد. مواردی از جمله نارس بودن نوزاد و استفاده از ان آی سی یو در بدو تولد یا زردی بیش از حد نرمال در روزهای اول تولد، کبودی یا سیانوزه بودن نوزاد حین تولد، عدم گریه مناسب و مکیدن مطلوب در بدو تولد یا به عبارتی عدد آپگار پایین و ….
والدین نباید در صورت مشاهده علایمی مثل علایم فوق تا کسب اطمینان کامل از جانب پزشک مغز واعصاب اطفال، کودک خویش را رها نموده و از پایش منظم سلامت مغزی وی صرف نظر نماید.
پزشک مغز و اعصاب اطفال با کمک ارزیابیها و تستهای تخصصی در مطب و نیز با استفاده از ام آر آی، سی تی اسکن، نوار مغزی یا سایر تست های پاراکلینیکی مورد نیاز، تشخیص قطعی را خواهد گذاشت.
چه زمانی برای شروع کاردرمانی کودکان سی پی یا فلج‌مغزی مناسبتر است؟
این سوال از مهمترین و چالش برانگیزترین سوالات والدین کودکان سی پی یا فلج مغزی است. در پاسخ به این سوال باید گفت که زمان درمان، در عین اینکه میتواند به عواملی بستگی داشته باشد، زودترین زمان ممکن بعد از تشخیص سی پی یافلج مغزی است.
امروزه مداخلات زود هنگام در مراکز درمانی و توانبخشی کودکان سی پی یا فلج مغزی دنیا حرف اول را می زند. چرا که هر چه مغز در سن پایینتری باشد انعطافپذیری آنان برای تغییر بیشتر می‌باشد و در نتیجه فرصت بیشتری برای جبران آسیبهای وارده به مغز در اختیار درمانگر کودک سی پی یا فلج مغزی قرار خواهد گرفت.
جز در موارد خاصی که پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان به دلایلی مثل تشنج های کنترل نشده از شروع کاردرمانی زودهنگام ممانعت مینماید، هیچ دلیل دیگری نمی‌تواند مانع شروع درمان و استفاده از این زمان مغتنم گردد.
باورهای سنتی بعضا نادرستی مبنی بر ضعیف بودن و عدم توانایی تحمل کودک زیر یک سال یا حتی دو سال برای تمرینات کاردرمانی و یا آسیب به مفاصل یا مهره های ستون فقرات کودک وجود دارند که غالبا نشات گرفته از عواطف و احساسات پدری و مادری و گه‌گاه پدربزرگی و مادربزرگی است.
بنابراین از نظر علمی هیچ ممانعتی برای شروع درمان زودهنگام کودکان سی پی یا فلج مغزی وجود ندارد هرچند شدت تمرینات در سن های پایین تر کمتر و کنترل شده تر خواهد بود.
آیا سی پی یا فلج مغزی قابل پیشگیری است؟
بطور مسلم رعایت یکسری نکات بهداشتی و مراقبتی در دوران بارداری و بخصوص حین زایمان از احتمال تولد یک کودک سی پی یا فلج مغزی بطور چشمگیری خواهد کاست. همان‌طور که در کشورهای توسعه یافته آمار تولد کودک سی پی یا فلج مغزی کنترل شده‌تر می‌باشد.
لیکن همانطوری که در تعریف سی پی یا فلج‌مغزی گذشت، سی پی یا فلج مغزی یک حادثه و اتفاق است که درصد خطاهای انسانی و سهل انگاری های مختلف، چه در بخش پزشکی و درمانی و چه در بحث خود مراقبتی مادران را کاهش داده یا کنترل کنیم بهطور قطع آمار تولد کودک سی پی یا فلج مغزی هم کاهش خواهد یافت.
ولی از آنجایی که حادثه خبر نمی‌کند. نمیتوان گفت که سی پی یا فلج‌مغزی بطور کامل و صد در صد قابل پیشگیری است!
امیدوارم این مواردی که گفته شد، توانسته باشد که نکات ارزشمندی را به شما ارائه داده باشد.
ما رو در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید
