مهارت های کارکرد اجرایی

مهارت های کارکرد اجرایی چه هستند؟

عملکرد های اجرایی به مجموعه ای از مهارت های شناختی گفته می‌شوند که وجود آن ها برای خود کنترلی و مدیریت رفتار ها در طول زندگی روزمره ، ضروری می‌باشد.

عملکرد های اجرایی را در مجموع در سه حیطه حافظه کاری ، انعطاف پذیری ذهنی (شناختی) و نیز خودکنترلی تقسیم بندی می‌کنند.

چنین مهارت هایی به افراد این امکان را می‌دهند که بر روی فعالیتی که انجام می‌دهند ، تمرکز داشته و با مدیریت احساسات و امیال خود ، دستیابی به اهداف را آسان تر دنبال کنند.

نقش کارکرد های اجرایی در پیشبرد زندگی افراد را می‌توان به وظایف یک رهبر ارکستر تشبیه کرد.

رهبر ارکستر با مدیریت ، هدایت ، سازمان دهی و ادغام وظایف هر یک از اعضا ، به آن ها کمک می‌کند که در نهایت بدانند تا چه زمانی باید نواختن را شروع کرده و یا با چه سرعت و شدتی ، ساز های خود را بنوازند.

بدون رهبر ارکستر ، موسیقی به این زیبایی جریان پیدا نکرده و چه بسا گوش نواز نیز نخواهد بود.

انواع کارکرد های اجرایی

به گفته بسیاری از محققان ، عملکرد های اجرایی در سه حیطه کلی دسته بندی می‌شوند :

• حافظه کاری

حافظه کاری یک فرآیند پردازش ذهنی است که به شما این امکان را می‌دهد تا اطلاعات را در عین و در حین کار کردن در ذهن خود نگه داشته و از آن ها استفاده کنید.

برای مثال یک دانش آموز ممکن است با استفاده از این مهارت در آزمون زبان خارجه ، با خواندن یک متن انگلیسی اطلاعاتی را در حافظه خود ذخیره کرده و پس از اتمام متن ، به سوالات طرح شده در انتهای آن پاسخ دهد.

• انعطاف پذیری شناختی

عبارت است از توانایی به‌کارگیری توانایی حل مسئله و یا تطابق به جهت سازش با موقعیت های جدید و یا پذیرفتن تغییرات

برای مثال یک کودک دبستانی با استفاده از این مهارت ممکن است با دانش قبلی خود ، پاسخ یک سوال ریاضی را به شیوه جدیدی ارائه کرده و یا در مواجه با سوالی که با راه حلی متفاوت از آنچه معلم به او آموخته است حل می‌شود ، آن را به گونه ای جدید پاسخ دهد.

• کنترل بازدارنده

به دست آوردن این مهارت باعث سرکوب محرک های بی ربط و یا محدود کننده در رسیدن به هدف شده و در نهایت موجب نادیده گرفتن عوامل وسوسه انگیز و یا حواس‌پرتی در مسیر موفقیت در انجام وظایف و برآورده کردن انتظارات (خود کنترلی) خواهد شد.

برای مثال یک کودک در طول مدت تحصیل خود با استفاده از این مهارت می‌تواند در برابر وسوسه برای تقلب کردن در حین آزمون غلبه کرده و یا در پاسخ دادن به سوال مربی و یا معلم خود در سر کلاس ، نوبت پاسخ‌دهی را رعایت کرده و صحبت های همکلاسی خود را قطع نکند.

نقص در مهارت های کارکرد اجرایی

مشکل و اختلال در کارکرد های اجرایی می‌تواند افراد را به شیوه هایی گوناگون و در درجاتی متفاوت از میزان درگیری ، تحت تاثیر قرار دهد.

با این حال برخی از مشکلاتی که افراد ممکن است در صورت وجود اشکال در کارکرد های اجرایی با آن ها دست و پنجه نرم کنند عبارت است از :

• اضطراب در موقعیت های جدید

• گم کردن مکرر وسایل و متعلقات و مشکل در حافظه

• دیر رسیدن مکرر به موقعیت ها و قرار های از پیش تعیین شده و نقص در مدیریت زمان

• اشکال در برنامه ریزی و سازمان دهی کار ها

• مشکل در کنترل رفتار های تکانشی و احساسی

• اشکال در توجه پایدار و توجه انتخابی

• عدم پشتکار و سستی در به سرانجام رساندن وظایف

ممکن است در بسیاری از افراد یک یا چند مورد از موارد ذکر شده مشاهده شود اما این موضوع لزوماً به معنای وجود یک بیماری روانی یا ناتوانی ذهنی در آن ها نخواهد بود.

تنها در صورتی که مشکلات مربوط به کارکرد های اجرایی در توانایی افراد برای عملکرد های عادی روزانه اختلال ایجاد کرده و یا به روابط بین فردی آن ها آسیب می رساند ، ارجاع به یک متخصص توانبخشی از نوع کاردرمانی (ارگوتراپی) ، ضروری به نظر می‌رسد.