اختلال هماهنگی رشد (DCD) یا دیسپراکسی (Dyspraxia)، اختلالی است که بر روی یادگیری حرکات، هماهنگی میان فعالیت های جسمی و ارتقاء مهارت های درشت و ظریف تاثیر می گذارد.
این اختلال تاثیری بر روی میزان هوش نداشته و میتواند هر فرد با هر وضعیت هوشی را تحت تاثیر قرار دهد.
اختلال هماهنگی رشد (DCD)
معمولا شنیدن صدای شادی و فریاد کودکان در حین بازی کردن، تجربه شیرینی است که حاکی از طبع خستگی ناپذیر آنها برای انجام بازی های حرکتی و جنب و جوش بیش از حد می‌باشد.
بنابراین کمتر کودک سالمی را می‌توان پیدا کرد که میل فراوانی به دویدن، بالارفتن از اشیاء، پریدن و یا پرتاب اشیاء به سمت هدف نداشته باشد؛ میلی که البته با گذشت زمان و با افزایش سن، به تدریج کاهش پیدا خواهد کرد.
مطالعات صورت گرفته بر روی رفتار حرکتی کودکان، نشان دهنده ارتباط مستقیم بین رشد چند جانبه سیستم اعصاب مرکزی با انجام طرحواره های حسی و حرکتی در سنین کودکی می‌باشد.
رشدی که تنها و تنها با استفاده کردن کودک از فرصت های اکتشاف و بررسی فیزیکی محیط اطراف، آن هم به منظور ارتقاء آگاهی او از نتیجه برهم‌کنش حرکتی کودک و نوع پاسخ دریافت شده از محیط حاصل خواهد شد.
رشد مهارت های درکی حرکتی در کودکان به چه چیز بستگی دارد؟
در هنگام تولد، نوزاد حتی از انجام دادن ساده ترین حرکات ارادی مانند باز و بسته کردن انگشتان خود نیز عاجز خواهد بود؛ ناتوانی که به مرور و با گذشت فاصله بسیار کوتاهی از نخستین ماه های به دنیا آمدن وی، به سرعت با توانایی کودک در یادگیری رفتار های حرکتی پیچیده جایگزین خواهد شد.
سرعت بالای تغییر در رفتار حرکتی کودک، بیان کننده رشد بسیار سریع سیستم عصبی و به خصوص مغز می‌باشد.
عوامل گوناگونی می‌توانند بر روی توانایی های درکی-حرکتی کودک تاثیر گذار باشند که برخی از آن ها عبارت اند از :
• وراثت و ژنتیک
اطلاعات ذخیره شده بر روی محتوای وراثتی سلول ها تاثیر زیادی بر روی توانایی عمومی حرکت و غلبه بر چالش های فیزیکی و همچنین چابکی افراد خواهد داشت.
• شرایط محیطی
وجود یک فرصت محیطی نابرابر برای کشف محیط در کودکانی با محتوای وراثتی مشابه، به احتمال زیاد منجر به بروز تفاوت های فاحشی در توانایی حرکتی ایشان خواهد گردید.
• سن و رشد فیزیکی
در حالی که از یک شیرخوار پنج ماهه انتظار می‌رود تا به صورت کاملا غریزی انگشت یک بزرگسال را بفشارد، یک کودک سه ساله میتواند دویدن و بالا و پایین دویدن را تمرین کند.
• تغذیه و رژیم غذایی
داشتن یک رژیم تغذیه ای با کیفیت به معنای رشد هر چه بهتر دستگاه اسکلتی و عضلانی و ایجاد قدرت لازم برای انجام حرکات فیزیکی خواهد بود.
سطوح حرکت
قبل از پرداختن به اختلال هماهنگی رشد (DCD)، لازم است تا به بررسی دقیق مراحل و سطوح حرکت در سلسله مراتب رشد تکاملی جرکتی بپردازیم.
دانشمندان معتقدند که انسان ها نخستین تجربیات حرکتی خود را از طریق رفلکس های شیرخوارگی و آن هم به نحوی کاملا غیر ارادی به دست می‌آورند.
رفلکس ها در واقع به دسته ای از فرآیند های فیزیولوژیکی ناخودآگاه و نسبتا سریعی گفته می‌شوند که به واسطه آن ها، در پی بروز تحریکات حسی به خصوصی، انقباضات غیر ارادی یک یا چند ماهیچه رخ می‌دهد.
در ادامه اما با همراه شدن برخی از این حرکات غیر ارادی با لذایذ جسمانی و یا پاداش، یادگیری حرکتی صورت می‌گیرد.
درواقع کودک به تدریج می‌آموزد تا برای به دست آوردن مجدد پاداش، به صورتی کاملا ارادی و فعال تلاش کرده و اندام های خود را به شکلی هدفمند حرکت دهد (مانند رفلکس روتینگ).
در ادامه راه و با افزایش سن، کودک قادر خواهد بود تا مهارت های حرکتی خاصی را یکی پس از دیگری آموخته و به صورت ارادی از خود به نمایش گذارد.
مهارت هایی که با در نظر گرفتن مراتب و مراحل رشد تکاملی جسمی، به مایلستون های رشد درکی حرکتی معروف هستند.
پس از کسب هر مایلستون حرکتی اما، کودک سعی می‌کند تا با تفسیر بهنجار تحریکات حسی، محاسبه دقیق فواصل اجسام و بالا بردن آگاهی بدنی، در انجام دادن فعالیت مذکور مهارت پیدا کند.
حالتی که در آن کودک به سادگی، طرحواره های حرکتی دقیقی را اجرا کرده و برای انجام آن ها، زمان اندکی را صرف می‌کند.
در واقع می‌توان گفت که کودک مبدا صدور دستورات حرکتی را از سطح کورتیکال و آگاه، به نواحی سابکورتیکال و نا آگاه تغییر داده است.
تکرار مفهومی مهم در یادگیری حرکتی است. مهارت های حرکتی جدید باید تمرین و تکرار شوند تا قوی ، روان و هماهنگ شوند. با تمرین برخی حرکات آنچنان غیرارادی و سابکورتیکال می شوند که ما به سختی از آنها آگاه می شویم و نیازی به توجه به اینکه چگونه آنها را انجام می دهیم نداریم.
ما رو در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید!
